“Tính cạnh tranh sẽ rất khốc liệt, nhưng nếu khu vực tư nhân tham gia với điều kiện quản trị thích hợp và đảm bảo tiến độ, khả năng thành công sẽ cao hơn rất nhiều. Cần phải mạnh dạn đột phá thay vì chờ đợi sự đảm bảo chắc thắng,” đó là quan điểm của PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, khi bàn về vai trò của doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực hạ tầng hàng không.
Theo Bộ Giao thông Vận tải, Việt Nam cần khoảng 400.000 tỷ đồng để phát triển hệ thống cảng hàng không từ nay đến năm 2030. Đây là một con số vượt xa khả năng của ngân sách nhà nước, đặt ra bài toán huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân – một hướng đi được coi là tất yếu để phát triển.
Nhìn lại không gian phát triển: Từ đất liền, biển khơi đến bầu trời
Chia sẻ quan điểm về khai thác không gian, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh rằng Việt Nam cần tiếp cận những lĩnh vực khai thác không gian còn mới mẻ như vũ trụ, biển và ngầm. Trong hàng ngàn năm qua, hoạt động kinh tế chủ yếu của Việt Nam chỉ xoay quanh khai thác đất liền – hai vùng đồng bằng Bắc Bộ và Nam Bộ. Điều này khiến những không gian rộng lớn khác như biển và bầu trời bị lãng quên, chưa được khai thác hết tiềm năng.
Trong thời đại hội nhập và công nghệ cao, khái niệm “không gian vũ trụ” mang đến bước nhảy vọt về nhận thức và hành động. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã sớm khai thác bầu trời, khí quyển và thậm chí cả các hành tinh khác nhằm phục vụ sự phát triển bền vững trên Trái Đất. Việt Nam, tuy còn nhiều thách thức, nhưng nếu biết tận dụng và định hướng đúng đắn, có thể vươn lên mạnh mẽ trong lĩnh vực này.
Kinh tế tầm thấp – Một cơ hội mới
Trong bối cảnh hiện nay, một khái niệm đáng chú ý được nhắc đến là “kinh tế tầm thấp”. Đây là nền kinh tế vận hành trong khoảng không gian từ 1.000 đến 3.000 mét tính từ mặt đất. Đây là khu vực lý tưởng để phát triển các ngành hàng không, viễn thông số, và các ứng dụng công nghệ cao như UAV (máy bay không người lái) và drone.
PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh rằng kinh tế tầm thấp không chỉ bổ sung mà đang thay đổi cấu trúc phát triển hiện đại của thế giới. Những bước tiến công nghệ đang tạo ra các mô hình kinh doanh đột phá, đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng. Việt Nam, với những lợi thế về dân số trẻ, tốc độ phát triển kinh tế nhanh, và dư địa lớn trong ngành du lịch, hoàn toàn có khả năng bứt phá trong lĩnh vực này nếu có chiến lược phù hợp.
Vai trò của hàng không tầm thấp
Một trong những lĩnh vực tiềm năng nhất là hàng không tầm thấp, với sự tham gia của các thiết bị bay tự động, taxi “bay” và các giải pháp vận tải nhanh gọn khác. Hàng không không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các ngành kinh tế và đưa Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Với dự báo dân số đạt gần 100 triệu người và tăng trưởng kinh tế khoảng 8% giai đoạn 2025–2035, nhu cầu vận tải hàng không sẽ tăng trưởng mạnh. Hiện nay, Việt Nam có 22 sân bay dân dụng, nhưng chỉ có 3-4 sân bay đạt công suất tối đa như Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng, và gần đây là Phú Quốc. Điều này cho thấy hạ tầng hàng không còn rất nhiều dư địa phát triển.
Thách thức và cơ hội cho tư nhân
PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng một trong những yếu tố quan trọng nhất để phát triển hạ tầng hàng không chính là sự tham gia mạnh mẽ hơn từ khu vực tư nhân. Tư nhân không chỉ mang lại nguồn lực tài chính mà còn đóng góp kinh nghiệm quản trị, sáng tạo và hiệu quả vận hành. Tuy nhiên, để thu hút tư nhân, Việt Nam cần cải cách mạnh mẽ các chính sách, minh bạch trong quản lý và xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi.
Ngoài ra, việc kết nối giữa các sân bay với nhau và với các ngành kinh tế khác cũng cần được chú trọng. Điều này đòi hỏi một chiến lược tổng thể nhằm phát triển đồng bộ giữa hạ tầng hàng không, đội tàu bay và các ngành dịch vụ liên quan.
Tương lai của hàng không Việt Nam
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và yêu cầu ngày càng cao về dịch vụ hàng không, việc tận dụng các không gian phát triển mới như kinh tế tầm thấp, hàng không tầm thấp và viễn thông số sẽ là chìa khóa để Việt Nam bước vào “kỷ nguyên vươn mình”. Nếu biết khai thác đúng tiềm năng, Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn có thể trở thành một trung tâm hàng không, kết nối mạnh mẽ với khu vực và thế giới.
Nguồn: cafef.vn
