Trong năm 2024, cả nước chỉ hoàn thành 21.000 căn nhà ở xã hội (NOXH), tương ứng với 16% kế hoạch đề ra, cách rất xa mục tiêu 130.000 căn của năm. Điều này làm dấy lên mối lo ngại về khả năng hiện thực hóa Đề án “Xây dựng 1 triệu căn NOXH đến năm 2030”.
Thực trạng và thách thức
Theo Bộ Xây dựng, giai đoạn từ năm 2021-2023, cả nước mới hoàn thành khoảng 38.000 căn NOXH, tức chỉ đạt trung bình 12.600 căn/năm, một con số rất khiêm tốn so với mục tiêu cần đạt từ 130.000 – 150.000 căn/năm trong 7 năm tiếp theo. Tốc độ này được các chuyên gia đánh giá là “nhỏ giọt”, trong khi nhu cầu thực tế của người dân, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp, vẫn đang ở mức rất cao.
Ông Nguyễn Văn Đỉnh, chuyên gia pháp lý bất động sản, nhận định rằng sự chậm trễ trong việc phát triển NOXH có nguyên nhân từ nhiều yếu tố:
- Thiếu quỹ đất sạch: Nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến việc dành quỹ đất phát triển NOXH, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng dù nhu cầu lớn. Ví dụ, Hà Nội mới đáp ứng khoảng 9% mục tiêu, TP.HCM đạt 19%, Đà Nẵng đạt 43%.
- Pháp lý rườm rà: Quy trình thủ tục pháp lý kéo dài, từ phê duyệt dự án, cấp phép xây dựng cho đến triển khai thi công, khiến thời gian hoàn thành một dự án NOXH có thể mất từ 3-4 năm.
- Hạn chế về nguồn vốn: Phần lớn các dự án NOXH do doanh nghiệp tư nhân thực hiện, sử dụng vốn ngoài ngân sách, trong khi gói hỗ trợ tín dụng với lãi suất ưu đãi chưa thực sự đủ hấp dẫn hoặc dễ tiếp cận.
Tầm quan trọng của NOXH và bài toán cấp bách
Sự cần thiết của NOXH không chỉ đến từ nhu cầu an cư của người thu nhập thấp, công nhân, lao động mà còn là vấn đề xã hội cấp bách sau những vụ cháy chung cư mini hay nhà trọ thời gian qua. Các sự cố này đã nhấn mạnh sự thiếu an toàn, tiện nghi của các khu nhà ở tạm bợ mà người dân buộc phải chọn vì không có lựa chọn nào khác.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia cao cấp tại Học viện Tài chính, khẳng định rằng để giải quyết bài toán NOXH và ổn định thị trường bất động sản, cần có sự quyết tâm cao độ từ toàn hệ thống chính trị, sự chủ động từ chính quyền địa phương và sự đồng hành của các doanh nghiệp.
Giải pháp đột phá cần thiết
Tạo quỹ đất sạch:Nhà nước cần chủ động quy hoạch, giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng kỹ thuật tại các khu vực phát triển NOXH.
- Nhà nước cần chủ động quy hoạch, giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng kỹ thuật tại các khu vực phát triển NOXH.
- Những khu đất thuộc các dự án khu đô thị mà chủ đầu tư chậm triển khai nên được thu hồi để đấu thầu hoặc đầu tư công.
Chính sách hỗ trợ tài chính:
- Hạ mức lãi suất gói tín dụng 120.000 tỷ đồng xuống dưới 6% cho doanh nghiệp và dưới 4,5% cho người mua nhà.
- Đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tạo điều kiện cho cả chủ đầu tư và người mua nhà.
Cải cách thủ tục hành chính:
- Rút ngắn thời gian phê duyệt dự án, giao đất, giải phóng mặt bằng.
- Cơ chế đặc thù như Luật Thủ đô 2024 có thể là mô hình tham khảo cho các địa phương khác trong việc hỗ trợ đầu tư các dự án NOXH độc lập.
Khuyến khích doanh nghiệp tham gia:
- Tăng cường ưu đãi về thuế, vốn vay và thời gian sử dụng đất để tạo động lực cho doanh nghiệp bất động sản.
- Thúc đẩy hợp tác công-tư (PPP) trong lĩnh vực xây dựng NOXH.
Kỳ vọng và những bước tiếp theo
Mục tiêu đạt 1 triệu căn NOXH đến năm 2030 thực sự là một thử thách lớn, nhưng không phải bất khả thi nếu các bên liên quan đồng lòng và nỗ lực. Những tín hiệu tích cực từ các địa phương, như dự thảo Nghị quyết của Hà Nội về cơ chế đặc thù, đã cho thấy những bước chuyển mình đầu tiên trong hành trình hiện thực hóa mục tiêu này.
Việc phát triển NOXH không chỉ đáp ứng nhu cầu nhà ở cho nhóm yếu thế mà còn góp phần quan trọng trong việc ổn định xã hội và phát triển kinh tế. Để làm được điều đó, cần những hành động quyết liệt và đồng bộ từ chính phủ, doanh nghiệp, và người dân.
Nguồn: cafef.vn
