Việc không tổ chức cấp huyện theo kết luận 127 của Bộ Chính trị đặt ra nhiều vấn đề cần nghiên cứu, đặc biệt là với các mô hình “thành phố thuộc tỉnh” và “thành phố thuộc thành phố”. Đây là hai mô hình hành chính đặc thù, giữ vai trò quan trọng trong phát triển đô thị và kinh tế địa phương.
Thành Phố Thuộc Thành Phố – Mô Hình Đặc Thù
Mô hình “thành phố thuộc thành phố” lần đầu tiên được ghi nhận trong Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015. Hiện tại, TP Thủ Đức (thuộc TP.HCM) và từ năm 2025, TP Thủy Nguyên (thuộc Hải Phòng) sẽ chính thức vận hành theo mô hình này.
Về nguyên tắc tổ chức, các thành phố này tương đương cấp huyện, nhưng có cơ chế phân quyền đặc biệt hơn, tạo điều kiện phát triển thành các đô thị vệ tinh, trung tâm kinh tế, khoa học và công nghệ. Họ được trao quyền mạnh hơn về đầu tư, ngân sách, thu hút doanh nghiệp và thí điểm các mô hình quản lý hành chính – kinh tế mới.
Tại Hà Nội, quy hoạch thủ đô đến năm 2050 định hướng hình thành các thành phố trực thuộc như:
- Thành phố khoa học và đào tạo Hòa Lạc
- Thành phố phía Bắc (gồm Sóc Sơn, Mê Linh, Đông Anh)
- Thành phố du lịch Sơn Tây – Ba Vì
- Thành phố phía Nam (Phú Xuyên – Ứng Hòa)
Có Nên Duy Trì Thành Phố Thuộc Thành Phố Khi Bỏ Cấp Huyện?
Theo TS Nguyễn Tiến Dĩnh, nếu duy trì mô hình này, cần đảm bảo:
- Cấp chính quyền đầy đủ với HĐND và UBND.
- Sáp nhập các phường, xã để tinh gọn bộ máy.
- Xây dựng hành lang pháp lý để các thành phố này có thể phát triển mạnh mẽ, không chỉ hỗ trợ đô thị trung tâm mà còn đóng vai trò động lực phát triển vùng.
PGS.TS Võ Trí Hảo đề xuất, nếu bỏ cấp huyện, mô hình như TP Thủ Đức vẫn phù hợp. Theo đó, có thể bỏ cấp phường và chỉ duy trì chính quyền cấp thành phố, giúp tinh giản bộ máy hành chính.
Thành Phố Thuộc Tỉnh Có Nên Giữ Lại?
TS Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng trong bối cảnh đô thị hóa mạnh mẽ, thành phố thuộc tỉnh vẫn là mô hình cần thiết. Nếu bỏ cấp huyện nhưng duy trì cấp thành phố thuộc tỉnh, cần đảm bảo:
- Quy mô dân số, diện tích phù hợp.
- Mô hình chính quyền hoàn chỉnh, có cả HĐND và UBND.
- Cơ chế đặc thù để thành phố thuộc tỉnh đóng vai trò động lực đô thị hóa.
KTS Đào Ngọc Nghiêm cũng nhấn mạnh rằng đô thị hóa là xu hướng tất yếu, do đó cần duy trì thành phố thuộc tỉnh với các tiêu chí rõ ràng để đảm bảo sự phát triển bền vững.
Hướng Đi Nào Phù Hợp?
Việc bỏ cấp huyện là một bước đi lớn, nhưng các mô hình như “thành phố thuộc thành phố” và “thành phố thuộc tỉnh” cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh gián đoạn phát triển đô thị.
Một hướng đi có thể là:
- Giữ mô hình “thành phố thuộc thành phố” nhưng với cơ chế đặc thù.
- Duy trì “thành phố thuộc tỉnh” với quy mô phù hợp và hệ thống chính quyền hoàn chỉnh.
- Cắt giảm các cấp trung gian để bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả.
Nhìn chung, dù bỏ cấp huyện, việc duy trì các đơn vị hành chính đặc thù vẫn là lựa chọn hợp lý để đảm bảo sự phát triển bền vững và phù hợp với xu hướng đô thị hóa.
Nguồn: tuoitre.vn
